اعتیاد به غذا، ایده‌ای است که اخیراً پشتیبانی فزاینده‌ای را به خود جلب کرده است. این موضوع از تصویربرداری مغز و سایر مطالعات تأثیر پرخوری اجباری بر مراکز لذت در مغز ناشی می‌شود.
آزمایش‌ها در حیوانات و انسان‌ها نشان می‌دهند که برای برخی از افراد، همان مراکز پاداش و لذت مغز که توسط مواد اعتیادآوری مانند کوکائین و هروئین فعال می‌شوند، توسط غذاها، به‌ویژه غذاهای بسیار لذیذی که سرشار از مواد زیر هستند، نیز فعال می‌شوند:
- قند
- چربی
- نمک
مانند مواد مخدر اعتیادآور، غذاهای بسیار لذیذ مواد شیمیایی مغزی ایجادکننده حس خوب از جمله دوپامین را فعال می‌کنند. زمانی که شما لذت مرتبط با افزایش انتقال دوپامین در مسیر پاداش مغز خود را از خوردن غذاهای خاصی تجربه می‌کنید، ممکن است به سرعت احساس نیاز به خوردن مجدد داشته باشید.
سیگنال‌های پاداش از غذاهای بسیار لذیذ ممکن است بر سیگنال‌های سیری و رضایت شما غلبه کنند. در نتیجه، شما ممکن است به خوردن ادامه دهید، حتی زمانی که گرسنه نیستید. پرخوری اجباری نوعی اعتیاد رفتاری است، به این معنا که شما ممکن است با رفتاری (مانند خوردن، قمار، یا خرید) که لذت شدیدی را تحریک می‌کند، مشغول شوید. وقتی به غذا اعتیاد دارید، کنترل رفتار خوردن خود را از دست می‌دهید و زمان زیادی را صرف غذا و پرخوری، یا انتظار اثرات عاطفی پرخوری اجباری می‌کنید.
شما همچنین ممکن است نوعی تحمل نسبت به غذا توسعه دهید. به این معنی که هرچه بیشتر بخورید، کمتر احساس رضایت می‌کنید. دانشمندان باور دارند که اعتیاد به غذا ممکن است نقش مهمی در چاقی ایفا کند. اما حتی اگر چاق نباشید هم می‌توانید به غذا اعتیاد داشته باشید. بدن شما ممکن است
برای مقابله بهتر با کالری‌های اضافی که مصرف می‌کنید، برنامه‌ریزی ژنتیکی شده باشد. یا شاید فعالیت فیزیکی خود را برای جبران پرخوری افزایش دهید. زمانی که به غذا اعتیاد دارید، با وجود عواقب منفی مانند افزایش وزن یا آسیب به روابط، به خوردن ادامه می‌دهید. و مانند افراد معتاد به مواد مخدر یا قمار، برای توقف رفتار خود مشکل دارید.
اعتیاد به غذا چیست و چه نشانه‌هایی دارد؟
در جهانی که فشارهای روانی و اجتماعی بی‌پایان به نظر می‌رسند، بسیاری از ما به دنبال راه‌هایی برای کاهش استرس و یافتن آرامش هستیم. یکی از راه‌هایی که اغلب نادیده گرفته می‌شود، رابطه‌مان با غذا است. اعتیاد به غذا، موضوعی است که کمتر در میان جامعه ایرانی به آن پرداخته شده است، اما تأثیر آن بر زندگی فردی و اجتماعی قابل توجه است. در این مقاله، می‌خواهیم به بررسی این پدیده و تأثیر آن بر زندگی روزمره بپردازیم، با استفاده از کلیدواژه‌های “اعتیاد به غذا چیست” تلاش می‌کنیم محتوایی معنادار و کاربردی برای مخاطبان ایرانی ارائه دهیم.
دانشگاه ییل و مرکز راد برای علوم و سیاست‌گذاری غذایی، پرسشنامه‌ای را توسعه داده‌اند که به شناسایی اعتیاد به غذا کمک می‌کند. این پرسشنامه، ابزاری مفید برای درک بهتر عادات غذایی و شناسایی الگوهای اعتیاد به غذا است. برای دریافت اینکه آیا این موارد به شما مربوط می‌شود، خودتان را مورد سوال قرار دهید که آیا:
- حتی اگر دیگر گرسنه نیستید به خوردن برخی غذاها ادامه می‌دهید؟
- تا جایی که احساس بیماری می‌کنید، غذا می‌خورید؟
- نگران نخوردن برخی از انواع غذاها هستید یا در مورد کاهش مصرف برخی از غذاها دچار دلواپسی می‌شوید؟
- وقتی برخی از غذاها در دسترس نیستند، تلاش زیادی برای به دست آوردن آنها می‌کنید؟
اعتیاد به غذا می‌تواند زمانی تشخیص داده شود که فردی به طور مکرر و افراطی به خوردن غذاهای خاصی روی می‌آورد، به گونه‌ای که این رفتار بر فعالیت‌های کاری، اجتماعی و تفریحی او تأثیر می‌گذارد. برای درک بهتر این موضوع، خودتان را در موقعیت‌های زیر قرار دهید:
- آیا غذاهای خاصی را به طور مکرر یا به میزان زیادی می‌خورید که به جای کار کردن، گذراندن وقت با خانواده یا انجام فعالیت‌های تفریحی، به خوردن آنها می‌پردازید؟
- آیا از شرکت در موقعیت‌های حرفه‌ای یا اجتماعی که در آن غذاهای خاصی ارائه می‌شود به دلیل ترس از پرخوری خودداری می‌کنید؟
- آیا به دلیل غذا و خوردن، در انجام مؤثر وظایف شغلی یا تحصیلی خود با مشکل مواجه هستید؟
علاوه بر این، موضوع پرسشنامه به بررسی علائم روانی قطع مصرف برخی از غذاها می‌پردازد. برای مثال، زمانی که مصرف برخی از غذاها (به جز نوشیدنی‌های کافئین‌دار) را کاهش می‌دهید، آیا دچار علائمی چون اضطراب، بی‌قراری یا سایر علائم جسمی می‌شوید؟ همچنین، پرسشنامه سعی در ارزیابی تأثیر تصمیم‌های غذایی بر احساسات شما دارد. آیا این موارد برای شما صدق می‌کند؟
- خوردن غذا باعث بروز مشکلاتی مانند افسردگی، اضطراب، خودکم‌بینی، یا احساس گناه می‌شود.
- برای کاهش احساسات منفی یا افزایش لذت، نیاز به خوردن غذا بیشتر و بیشتر دارید.
- خوردن همان مقدار غذا دیگر نمی‌تواند احساسات منفی را کاهش دهد یا لذت را به شکل سابق افزایش دهد.
در نهایت، مهم است که بدانیم رابطه‌مان با غذا می‌تواند تأثیر عمیقی بر سلامت روان، کیفیت زندگی و روابط ما با دیگران داشته باشد. پذیرش و درمان اعتیاد به غذا نیازمند شناخت، پذیرش و تلاش برای ایجاد تغییرات مثبت در سبک زندگی است. این مسیر ممکن است چالش‌برانگیز باشد، اما با حمایت، درک و راهنمایی مناسب، تغییر ممکن است.
این نشانه‌ها می‌توانند هشدارهایی باشند که نشان دهنده وجود یک الگوی اعتیادآمیز در رابطه با غذا هستند. شناخت این نشانه‌ها گام اول در راه درمان اعتیاد به غذا و پیشگیری از عواقب آن بر سلامتی فرد است.
در ایران، با توجه به فرهنگ غنی غذایی و اهمیت زیادی که به وعده‌های غذایی و مهمانی‌ها داده می‌شود، توجه به الگوهای غذایی سالم و شناسایی عادات اعتیادآمیز غذایی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با آگاهی بیشتر و پیگیری راه‌های درمانی موثر، می‌توانیم به سمت یک زندگی سالم‌تر و متعادل‌تر در رابطه با غذا حرکت کنیم.
مراجعه به یک متخصص تغذیه یا درمانگر می‌تواند گامی مهم در فرایند درمان اعتیاد به غذا باشد. آنها می‌توانند با ارائه راهکارهای عملی و حمایت روانی، به شما کمک کنند تا روابط سالم‌تری با غذا برقرار کنید و به تعادل و سلامت در زندگی برسید. در نهایت، مهم است که بدانیم تغییر عادات غذایی و مقابله با اعتیاد به غذا نیازمند زمان، صبر، و پشتکار است. با پذیرش این مسیر و استفاده از حمایت‌های لازم، می‌توانیم به سمت بهبود حرکت کنیم و زندگی سالم‌تری را تجربه کنیم.
کمک برای کنترل اعتیاد به غذا
کارشناسان در تلاش برای درک و یافتن روش‌های درمانی برای اعتیاد به غذا هستند. برخی معتقدند که روند بهبودی از این نوع اعتیاد ممکن است پیچیده‌تر از سایر انواع اعتیادها باشد. به عنوان مثال، افراد معتاد به الکل می‌توانند در نهایت از نوشیدن الکل دوری کنند. اما افرادی که به غذا اعتیاد دارند همچنان نیاز به خوردن دارند. یک متخصص تغذیه، روانشناس یا پزشک که درباره اعتیاد به غذا آگاهی دارد، ممکن است بتواند به شما کمک کند تا چرخه پرخوری اجباری خود را بشکنید.
تعداد رو به افزایشی از برنامه‌ها وجود دارند که می‌توانند کمک‌کننده باشند. گروه‌هایی مانند “معتادان به غذا در راه بهبودی ناشناس” بر اساس برنامه ۱۲ قدمی استفاده شده برای اعتیاد به الکل، مواد مخدر و قمار هستند. دیگران، مانند “معتادان به غذا ناشناس”، از اصول ۱۲ قدمی به همراه رژیم‌های غذایی سختگیرانه استفاده می‌کنند. آنها می‌توانند به شما کمک کنند تا از موادی مانند شکر، آرد تصفیه شده و گندم دوری کنید.
